De komende dagen worden er in Nederland weer miljoenen oliebollen gegeten. Maar waarom? Twee deskundigen vertellen over de geschiedenis van deze zo geliefde gefrituurde deegbol. En delen ook een oud recept.
Inhoudsopgave
Historiek
De historie van de oliebol gaat ver terug. Zo is op een schilderij van Aelbert Cuyp uit ongeveer 1652 al een kookpot met oliebollen te zien. Een recept duikt voor het eerst op in het Noord-Nederlandse kookboek De verstandige kok, dat stamt uit 1667. De deegbol werd toen overigens nog ‘oliekoek’ genoemd.
Culinair historicus Manon Henzen vermoedt dat er in ons land nog veel eerder al dit soort oliebollen werden gegeten. Maar er zijn wel geen recepten van. In België en Duitsland werden al in de middeleeuwen zoete en hartige beignets gegeten.
Midwinterperiode en bedelfeesten
Het is goed om te beseffen dat Kerstmis en Oud en Nieuw in de midwinterperiode liggen, vertelt traditiedeskundige Ineke Strouken. Het was een periode die zeker in de 17de en 18de Eeuw koud en ook donker was. Er was tenslotte nog geen elektrisch licht. Mensen probeerden het daarom in deze periode gezellig te maken met veel lichtjes. Het was ook een periode waarin ze extra voor elkaar zorgden. Mensen gingen langs de deur om een lied te zingen en kregen in ruil daarvoor iets te eten of te drinken.
MAAK KENNIS MET GEZELLIGE HORECAZAKEN, CATERINGBEDRIJVEN EN FEESTLOCATIES.
Ook je horecazaak, cateringbedrijf of feestlocatie in deze carrousel? Word Community Partner zonder kosten. KLIK HIER.
Oliebollen
En juist in die midwinterperiode bakten mensen oliebollen. “Ze werden bereid met ingrediënten die in de winter beschikbaar waren: meel, gist, gedroogde vruchtjes”, legt Henzen uit. “Bovendien vullen ze goed – dat is prettig als het eten schaars is – en zijn ze gemakkelijk uit te delen.”
Tegenwoordig gaan mensen niet meer langs de deur omdat ze hongerig zijn. Toch bestaan er nog steeds allerlei bedelfeesten, zoals Driekoningen, Sint-Maarten en Nieuwjaarszingen.
Strouken vindt het frappant dat veel tradities rond Kerstmis en Oud en Nieuw niet veel veranderd zijn. “We verlichten nog steeds ons huis, met kerstlampjes weliswaar, komen samen met onze dierbaren en eten oliebollen.”
Niet veel verschillen
Ook de samenstelling van de oliebol is niet heel veranderd in de loop der jaren. Vroeger waren ze misschien iets platter zoals je ze nog wel terugvind in Marokko. En dit vooral omdat er minder olie werd gebruikt.
Op oude prenten en schilderijen zie je mensen buiten op straat oliebollen bakken, in een pan olie op een open vuur. Henzen: “Een grote pan vol olie was wellicht niet heel veilig, maar ook duur. Zeker in de 17de Eeuw.”
Dit zijn de 10 meest bestelde gerechten in Europa
Dit zijn in 2024 de 10 meest bestelde gerechten op restaurant in elk Europees land. Ze geven een goed beeld...
Dit zijn de 8 nieuwe Groene Michelinsterren in Nederland
De uitreiking van de Nederlandse Michelinsterren 2024 vond plaats op 7 oktober tijdens de horecavakbeurs BBB in het MECC in...
Horeca Webzine in 2025: meer synergie met en tussen de partners
Horeca Webzine zet in 2025 een ambitieuze stap naar de toekomst door meer synergie te creëren met en tussen de...
Serveer ook een eitje meer op vrijdag 11 oktober
Wereld Ei Dag of Wereldeidag, jaarlijks gevierd op de tweede vrijdag van oktober is een internationale dag die in het...
GUIDE Michelin kiest weer voor Antwerpen in 2025
Afgelopen week liet GUIDE Michelin weten dat de uitreiking van de Michelinsterren voor België en Luxemburg in 2025 plaatsvindt op...
Manon Henzen
Henzen heeft een historisch kookatelier in Nijmegen en heeft het eerste oliekoeckenrecept vanzelfsprekend zelf uitgeprobeerd. “In De verstandige kok staat de hoeveelheid olie vermeld, en dat was best een behoorlijke hoeveelheid. Bij mij werden de oliebollen dan ook mooi rond.”
Wel zat er vroeger vaak anijs in oliebollen, en Strouken kent een recept uit de 19de Eeuw met komijnzaad. “Er zal volkoren meel zijn gebruikt”, legt ze uit. “En halverwege de 19de Eeuw kwam de bekende poedersuiker erbij.”
Gefrituurde deegbollen worden ook in andere landen om ons heen gegeten. Oliebollen met gedroogde vruchtjes die in oliebollenkramen op straat te koop zijn, zijn wel typisch Nederlands.
“In Spanje en Italië kennen ze ook gefrituurd deeg, vooral in de zoete hoek. Ze kleven aan feestdagen, maar het is daar geen midwintertraditie meer”, aldus Henzen. “Waarom dat in Nederland wel het geval is, blijft gissen.”
Recept oliekoecken ‘De verstandige kock’
Wat opvalt aan het recept voor oliekoecken van De verstandige kock is de zeer rijke vulling. Er gaan qua gewicht net zoveel rozijnen in als bloem. En dan wordt daar ook nog eens flink wat amandelen aan toegevoegd.
Ook zijn ze heerlijk kruidig door zowel kaneel, gember als kruidnagel. De verstandige kock bakte ze in raapolie, maar als je ze bakt in zonnebloemolie proef je geen verschil, volgens Manon.
Benodigdheden
- 500 ml melk
- 50 gram boter
- 50 gram gist
- 500 gram tarwemeel
- 1 theelepels kaneel
- 1 theelepel gember
- snufje kruidnagel
- snufje zout
- 500 gram rozijnen, geweld
- 150 gram amandelen, grof gehakt
- 1 appel, in kleine stukjes
- Olie om in te bakken
Belgoo Beer 
Vanille Madagascar
NOOR & NOOR
Jeanne Gennar, Coffee with a Soul
Chef & Knife
MAAK KENNIS MET HEEL BETROUWBARE HORECALEVERANCIERS.
Ook je bedrijf in deze carrousel? Word Premium Partner zonder kosten. KLIK HIER.
Bereiding
- Maak de melk lauwwarm.
- Smelt de boter.
- Doe de gist in een grote kom en voeg een plensje melk toe.
- Laat 5 minuten staan, zodat de gist gaat werken.
- Voeg de rest van de melk, boter, bloem, specerijen en het snufje zout toe en mix goed door elkaar met een mixer.
- Mix het beslag zo’n 10 minuten, totdat het mooi gaat glimmen.
- Spatel de rozijnen, amandelen en appel erdoor.
- Dek de kom af met een natte doek en laat minimaal 30 minuten rijzen op een warme plaats (bijvoorbeeld in een lauwe oven op circa 35 graden).
- Verwarm ondertussen de olie tot 180 graden.
- Als het beslag goed gerezen is, spatel het dan nog een keer voorzichtig door.
- Schep hoopje beslag in de hete olie en bak de oliekoecken in een paar minuten gaar en goudbruin.
- Keer ze halverwege.
- Eet ze lekker warm, bestrooid met wat kaneelsuiker.
Werken in de horecasector: 5 veelgestelde vragen
Werken in de horecasector is wereldwijd een dynamische en veelzijdige baan waarbij gastvrijheid, klantgerichtheid en flexibiliteit centraal staan. Horecamedewerkers hebben...
Dit is de top 8 van de hotelscholen in de wereld
Hotelscholen bieden niet alleen sterke academische programma’s, maar ook uitstekende netwerkmogelijkheden, stageplaatsen en connecties met toonaangevende bedrijven in de sector....
Culinaire termen: de 30 meest gebruikte in de keuken
Hier zijn de 30 meest gebruikte Franse culinaire termen in de keuken, inclusief een korte uitleg en een voorbeeld.
De 8 belangrijkste verwachtingen van consumenten in 2025
In 2025 worden de verwachtingen van consumenten bepaald door verschillende belangrijke trends die hun veranderende prioriteiten en waarden weerspiegelen. Enkele...
Pompoenen: soorten, weetjes en 3 unieke recepten
Pompoenen zijn nauw verbonden met verschillende culturele gebruiken waar ze een symbool zijn van de herfst en oogstfeesten zoals Thanksgiving...
Meer over oliebollen
Lees meer over de geschiedenis van de oliebollen.
Deel dit blogartikel!
Ken jij andere professionals, hobbykoks, collega’s, vrienden en/of kennissen die ook wat kunnen hebben aan onze blogartikels? We zouden het heel fijn vinden dat je dit blogartikel in jouw netwerk deelt. Het kan makkelijk met de onderstaande sociale media-knoppen. Alvast bedankt!
Bronnen: NU.nl, Eetverleden.nl
