Wilskracht en zelfcontrole is nodig bij veel soorten dieet. Maar het kan anders. “Pas de grootte en de kleur van je bord aan om je eetgedrag zonder inspanning te beïnvloeden”, wordt beweerd. Maar zou dat echt wel helpen om minder te gaan eten? We zochten het voor je uit.
Niet zeker
“Het eerlijke antwoord is dat de wetenschap er nog niet helemaal uit is”, zegt Roel Hermans. Hermans is gedragswetenschapper bij de Radboud Universiteit in Nijmegen. En expert voeding en gedrag bij het Voedingscentrum. Hij vermoedt dat we onszelf inderdaad een beetje voor de gek kunnen houden met een kleiner bord. Maar heel zeker is hij daar nog niet over.
Tal van studies
Tal van internationale studies keken naar de invloed van de grootte van bord, bowl, tas en glas bij onze consumptiegedrag. Sommige onderzoekers noemen de studies die ze vergeleken zo verschillend in opzet dat een gedeelde eindconclusie lastig te trekken valt. Ook wijzen ze op het feit dat de experimenten in het lab zijn gedaan. En dat geen van de proefpersonen wekenlang thuis is gefilmd.
Als wetenschapper snapt Hermans de bezwaren. Toch noemt hij het gebruik van kleinere borden en glazen een bruikbaar advies om wat minder te eten. Al zegt hij meteen ook dat het geen wondermiddel is.
De optische prikkel
De optische illusie van het consummeren van voeding in verhouding tot het bord – helemaal vol, of een klein hoopje op een verder leeg bord – is krachtig.
“Een groot deel van ons eetgedrag gebeurt op de automatische piloot”, zegt Hermans. “We reageren intuïtief op prikkels uit onze omgeving.”
De grootte van je bord is zo’n prikkel. Probeer maar eens 250 gram eten op een kinderbordje te leggen. Of dezelfde hoeveelheid op zo’n groot onderbord uit een restaurant. Iedereen denkt meer gegeten te hebben van het kleine bord.
De optische illusie van het eten in verhouding tot het bord – helemaal vol, of een klein hoopje op een verder leeg bord – is krachtig. Dit type illusie wordt ook wel de Delboeuf-illusie genoemd. Twee identieke cirkels lijken groter of kleiner als de naastgelegen cirkel kleiner of groter is.
Daar komt nog eens bij dat we onbewust door allerlei eetnormen gedreven worden. Wij willen eten zoals iedereen. En eten wat verwacht wordt dat we eten. Dat kan bijvoorbeeld zijn dat u uw bord moet leegeten, ongeacht de grootte. Wie heeft thuis of in de schoolkantine als kind nooit te horen gekregen: “Je gaat niet van tafel zolang je bord niet leeg is!”
De kleur van het bord
Ook de kleur van een bord zorgt voor optisch bedrog. Zo scheppen mensen op een wit bord meer op, dan op een blauw bord. Door een kleiner contrast tussen wat wordt opgeschept en het bord kunt u minder goed inschatten hoeveel u opgeschept hebt. Gemiddeld gezien eten we 17-20% minder als het bord duidelijk een andere kleur heeft. Minderen met chocolade ijs? In een wit schaaltje lijkt het meer.
Porties worden groter
Ook hoogleraar preventie en volksgezondheid Ingrid Steenhuis, wijst op het automatische en onbewuste element van ons eetgedrag. Ze schreef een boek over afvallen aan de hand van kleine aanpassingen. Een ervan was de portiegrootte. Visuele prikkels zijn belangrijk. Er wordt geschat met de ogen of u voldoende heeft gehad. Is het bord leeg, dan is er een gevoel van verzadiging. ‘
We leven volgens Steenhuis in een dikmakende omgeving. Een omgeving die ons permanent verleidt om meer te eten. Ze wijst er bijvoorbeeld op dat porties sinds de jaren tachtig steeds groter zijn geworden. Het buitenshuis eten, de verpakte snacks, zelfs de voorgesneden plakjes kaas zijn groter geworden. Maar iedereen neemt nog gewoon ‘één portie’.
Conclusie
Dus zegt Steenhuis: “Ongeacht het bordformaat of de kleur ervan, schep minder op het bord, of vul uw bord met caloriearm eten en groente.”
Heb jij ook interessant nieuws, tips, weetjes, een inspirerend verhaal of een aanbieding? Stuur ons de link!
Bronnen en foto’s: Ianthe Sahadat, Ingrid Steenhuis, Interapy
