Het gebruik van de jeneverbessen gaat terug tot de aloude Griekse en Arabische geneeskunde. Jeneverbessen zijn heel gezond en een heerlijke smaakmaker voor saus die je kan serveren bij gelijk welk stukje wild.
Jeneverbessen
De blauwzwarte jeneverbessen zijn te bitter om rauw te eten. En daarom worden ze gedroogd om vervolgens te gebruiken in de keuken.
Gedroogd hebben jeneverbessen een pittige en bitterzoete smaak. Gewoonlijk worden ze voor gebruik geplet zodat ze die smaak maximaal kunnen vrijgeven. Doordat jeneverbessen een hele uitgesproken smaak hebben, moeten ze met mate worden gebruikt.
Jeneverbessen worden ook gebruikt om smaak te geven aan bepaalde bieren, jenever en gin.
Door de eeuwen heen
Via archeologische opgravingen weten we dat de jeneverbes een rol speelde in de prehistorie. Stuifmeel van jeneverbessen is gevonden in bodemlagen uit het laatglaciaal en vroeg-holoceen (13.500-12.100 voor Christus).
Bessen en zaden zijn aangetroffen in beerputten uit de Middeleeuwen, wat wijst op het gebruik van jeneverbessen als specerij. Naast de vondsten van naalden en bessen is er ook een gesneden houten kraal gevonden.
In 2015 hebben archeologen experimenten gedaan om jeneverbesolie te verkrijgen door het hout te “kraken”. Het bewijs voor het gebruik van deze olie was gevonden op prehistorisch aardewerk.
Bij de Kelten werd de jeneverbes gewijd aan Balder, god van onschuld en licht, bij de Grieken aan Hermes, de boodschapper van de goden. De reden was waarschijnlijk dat de jeneverbes altijd groen is en vanwege de bijzondere vormen van de struik, en de speciale geur van hout, naalden en bessen.
De Germanen gebruikten het hout bij de verbranding van doden en bij offerrituelen. Dit weten we door de vondst van houtskool van jeneverbes op een Germaans urnenveld in de buurt van Vlodrop (Zuid-Limburg).
Jeneverbessen werden ook gebruikt bij het mummificeren van lichamen. Ten tijde van de Oude Grieken (o.a. Hippocrates) en de antieke Romeinen werd jeneverbes als middel tegen baarmoederkrampen gebruikt. Fytotherapeuten schrijven het tegenwoordig nog steeds voor bij menstruatiepijn.
Rond 1500 voor Christus wordt de jeneverbes beschreven in geneeskrachtige recepten in een papyrusrol.
In de Oudheid werd jeneverbeshout verbrand om kwade geesten en ziekten te verdrijven. Ook in de Middeleeuwen werd dit nog gedaan om ziekten uit te bannen. Als er in een stad of dorp een pestepidemie had plaats gevonden dan zuiverde men de huizen door er jeneverbeshout te verbranden.
In vroegere tijden woonde er in de jeneverboom een goede geest. Daarom mocht deze niet gekapt worden.
In de 16e eeuw werd de jeneverbes gezien als hét middel tegen allerlei kwalen; goed voor de spijsvertering, lever, tegen maagpijn, krampen en winden, goed voor de longen, nieren en als pijnstiller tegen spierverrekkingen.
In de 19e eeuw werd jeneverbes voorgeschreven als ‘maagversterkend middel’. Jeneverbeshout werd gebruikt om kledingkasten te maken (motten houden niet van de geur), karnstokken werden van jeneverbeshout gemaakt zodat de boter niet snel zou bederven. Van jeneverbesgom, vermengd met lijnzaadolie, maakte men vroeger vernis voor schilderijen. Kauwen op jeneverbessen verbetert de adem.
Gezond maar toch doseren
Nu nog wordt de jeneverbes gebruikt bij de behandeling van ontstekingen van de urinewegen, spijsverteringsproblemen, jicht en reumatische aandoeningen.
Jeneverbessen zijn heel gezond. Ze zijn rijk aan vitamine C en antioxidanten en hebben een gunstig effect op de stofwisseling. Toch moeten ze met mate worden gedoseerd. Niet alleen zijn ze intens van smaak, ook kunnen ze een prikkelende werking op de nieren hebben.
Jeneverbessensaus
Hieronder het recept voor een heerlijke saus die je kan serveren bij gelijk welk stukje wild, of het nu een medaillon is of een gebraad.
- Schil 1 ui en 1 wortel en snij beide in grote dobbelstenen.
- Smelt 30gr boter en kleur op hoog vuur de ui, de wortel en 250 à 300gr wildafval.
- Flambeer met een borrelglaasje jenever.
- Voeg 1 geplet teentje knoflook en een halve soeplepel tomatenpuree toe.
- Strooi er 20gr bloem over en meng goed (= singeren).
- Voeg 8 geplette jeneverbessen toe.
- Voeg een borrelglaasje azijn, een halve liter water, 25cl goede rode wijn, 1 laurierblad, 1 takje tijm, een halve theelepel zout en 5 geplette zwarte peperbolletjes toe.
- Laat de fond 45 minuten zachtjes sudderen onder gesloten deksel.
- Zeef de fond en werk af met 50gr boter of een scheutje room.
Bekijk meer recepten van Horeca Webzine
Heb jij ook interessant nieuws, tips, weetjes, een inspirerend verhaal of een aanbieding? Stuur ons de link!
Bron: Ortis, Hunebednieuwscafé
