In Drenthe gaan mensen op nieuwjaarsdag al van oudsher langs de deuren om met elkaar nieuwjaarskoeken en jenever te nuttigen. Dit liep zo uit de hand dat de Kerk het in de 18de Eeuw verbood. De inwoners van Coevorden waren het daar niet mee eens en organiseerden het ijzerkoekenoproer. De nieuwjaarskoeken ook wel ijzerkoeken of kniepertjes genoemd, bleven. Geen idee hoe ze dat dit jaar herdenken.
Coevorden 22 december 1770
De kerkeraad van Coevorden, ondersteund door 142 ingezetenen, richtten een verzoek aan de magistraat om “eene willekeur daar te stellen tot afschaffing van dat oudt en slegt gebruik, dat op nieuwjaarsdag lange heeft plaatsgehad, met betrekking tot het uitdelen van zo genoemde nieuwjaars- of ijzerkoeken aan straatlopers en dergelijke.” De magistraat was het volledig met de eerwaarde heren eens en vaardigde het verbod direct uit!
Grote beroering in Coevorden! Waar bemoeiden de heren zich mee? Hadden ze nog niet genoeg te zeggen en moesten ze nu ook regels gaan stellen aan de van oudsher levende gebruiken? Het volk nam het niet! De gecommitteerden riepen de burgers op tot een vergadering op het kerkhof om te midden van de voorvaderen te protesteren en zich op tegenmaatregelen te bezinnen! De magistraat, beducht voor relletjes, verbood de bijeenkomst!
IJzerkoekenoproer
Maar als de heren gedacht hadden, hiermee ongeregeldheden te voorkomen, vergisten ze zich deerlijk! Op oudejaarsdag had je de poppen aan het dansen! Het stadhuis, waar de vroede vaderen juist aan het vergaderen waren, werd belegerd door een woedende volksmenigte.
Aangevoerd door de ijzerkoekenbaksters eiste het onbeschaamde volk op hoge toon opheffing van het verbod. Scheldwoorden klonken, vuisten werden geheven, de menigte nam een dreigende houding aan! Het ijzerkoekenoproer was geboren.
De gepoederde en gepruikte heren scholen angstig samen achter de glas-in-lood ruitjes en wisten tenslotte niets beters te doen dan maar in vredesnaam toe te geven. Het wantrouwende volk echter zette de belegering voort, je wist tenslotte maar nooit. Als ze aftrokken zouden de heren zich misschien nog wel eens kunnen bedenken!
H. Slingenberg
Tenslotte moest de magistraat onder bescherming van soldaten van het garnizoen naar huis gebracht worden! ’t Muisje kreeg nog een lange staart! Tegen de gecommitteerden werd een klacht ingediend wegens het opzettelijk veroorzaken van onlusten. De Staten van Drenthe behandelden de zaak; hoe het afgelopen is weten we niet. Eén van de gecommitteerden heette H. Slingenberg; zijn zoon Berend zou later nog een grote rol in Coevorden gaan spelen.
Nieuwjaarskoeken
Het goede gebruik op nieuwjaarsdag ijzerkoeken uit te delen bleef echter gehandhaafd; nog heden ten dage worden in Coevorden ter gelegenheid van de jaarwisseling in vele gezinnen ijzerkoeken of nieuwjaarskoeken gebakken.
Een ijzerkoek is een ovaal smeuiig koekje van ruim een halve centimeter dik met een karakteristieke kaneelachtige smaak. De koekjes stammen uit Vlaardingen en worden (niet helemaal gaar) gebakken op een geruite ijzeren plaat, wat voor een karakteristiek patroon zorgt.
Benodighdheden
- 250gr boter
- 500gr suiker
- 3 eieren
- 500gr bloem
- 5 dl water
- 5 dl melk
- mespunt steranijs en kaneel
- scheut jenever
Bereiding
- Smelt de boter en los er de suiker in op.
- Voeg één voor één de eieren toe.
- Meng het water en de melk en giet het langzaam bij het mengsel.
- Strooi de gezeefde bloem er al roerend bij tot een glad beslag ontstaat.
- Voeg op het laatst een mespunt kaneel en steranijspoeder toe alsook een scheut brandewijn.
- Laat het beslag liefst een hele nacht rusten vooraleer met bakken te beginnen.
- Verhit de bakplaat met een ruitjesstructuur (zie foto) goed en vet het in met vetspek of wat boter.
- Bak de koeken tot ze bruin zijn
- De koekjes moeten een bruine kleur krijgen, maar blijven ongaar van binnen.
- Ze kunnen eventueel ook in de koekenpan gebakken worden.
Lees meer over het ijzerkoekenoproer.
Heb jij ook interessant nieuws, tips, weetjes, een inspirerend verhaal of een aanbieding? Stuur ons de link!
Bron: Magisch Drenthe
